Een ‘Harrie’ is de ideale collega van een medewerker met een beperking: Hulpvaardig, Alert, Realistisch, Rustig, Instruerend en Eerlijk. Maar waarom is een Harrie nodig? Wat heeft een Harrie een werkgever te bieden? En hoe ziet een Harrie Helpt-training eruit?
“Ik geloof niet dat ik iemand een baan kan ‘geven’,” zegt Bas van Velzen, werkgeversadviseur bij WerkgeversServicepunt Noord-Holland Noord en Harrie Helpt-trainer. “Waar ik wel in geloof, is dat je mensen op weg kunt helpen, een richting kunt wijzen.Ondanks dat ik iemand misschien wel kant en klaar aanbied bij een bedrijf, is het uiteindelijk de persoon zelf die een baan vindt en behoudt.”
Motivatie en – vooral – zelfvertrouwen zijn daarin bepalend, zegt hij. “Ieder mens heeft behoefte aan erkenning en zelfvertrouwen. Maar sommige mensen hebben ergens een deukje opgelopen. Dat kan zijn vanaf de geboorte – een geestelijke of fysieke beperking – of later in het leven, zoals een niet-aangeboren hersenafwijking of psychische problemen. Denk ook aan mensen met een anderstalige achtergrond, de nieuwkomers: zij kennen Nederland niet en hebben niet het idee dat ze onze manier van zaken doen begrijpen. Hierdoor lopen plaatsingen vaak mis – ook daardoor krijgen mensen een knauw in hun zelfvertrouwen.”
Vangnet
“Bij een geknakt zelfvertrouwen is ondersteuning nodig. Nu ligt daar wel een beetje de crux. In Nederland willen we zo snel mogelijk mensen uit de uitkering halen en plaatsen bij bedrijven – de korte klap. Maar uiteindelijk vallen die mensen weer terug, omdat ze het zelfvertrouwen missen. Het is dus onwijs belangrijk dat je een steunpunt biedt: dat je dat zelf bent, of dat bij een bedrijf neerlegt. Als iemand jou bevestigt in jouw kunnen, en dat een paar keer doet, krijg je daar een stukje zelfvertrouwen van. Uiteindelijk groei je daardoor.”
Dat is volgens Bas van Velzen dan ook de rol van de Harrie: “Hiermee creëer je binnen een bedrijf een vangnet voor mensen die ergens een deukje hebben opgelopen. Als iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt van iedereen opdrachten krijgt, werkt dat niet: dat is verwarrend en dan ontstaan er problemen. Een Harrie is een steunpunt en één duidelijk aanspreekpunt voor als er vragen zijn. De Harrie werkt gewoon mee: het is niet de HR-manager of de leidinggevende, maar meestal de persoon die naast je staat op de werkvloer of in de productiehal, of die naast je zit op kantoor. Als jij er als Harrie, als ‘buddy’, kan zijn voor iemand die ergens gekrenkt is, dan sta je ervan versteld hoe diegene op kan bloeien.”
Verbinder
Iemand met een arbeidsbeperking in dienst nemen en een Harrie aan die persoon koppelen, heeft volgens de trainer een positieve invloed op de werksfeer: “Het geeft een heel andere dynamiek. Meestal is er eerst weerstand. Maar op het moment dat er een Harrie wordt ingezet, ontstaat er een soort ‘ouderfunctie’. Uiteindelijk ontfermt het hele bedrijf zich over de medewerker met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vaak verandert het de bedrijfscultuur echt: medewerkers gaan zich meer bekommeren om collega’s, ook om die zonder beperking.”
Van Velzen: “Hoogstwaarschijnlijk hebben de meeste werkgevers trouwens al werknemers met een beperking in dienst. Van de mensen met arbeidsbeperkingen is de groep met psychische problemen het ‘onzichtbaarst’, maar ook het grootst. De problemen variëren van een burn-out, een verslaving tot een beschadiging die iemand ergens in zijn leven heeft opgelopen. Ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg dat vijftig procent van de werkende bevolking wel eens psychische klachten heeft gehad en het niet meer zag zitten op het werk. Hoe fijn is het als er iemand op de werkvloer is bij wie je je verhaal kwijt kunt? Die je bijstaat of luistert als de emmer overloopt?”
Een Harrie draagt volgens Van Velzen zo op meerdere manieren bij aan de productiviteit: door te zorgen dat de slagingskans van een kandidaat enorm stijgt én omdat huidige medewerkers zich prettiger blijven voelen. “Daarbij komt, we zijn zo bevooroordeeld dat we snel denken dat iemand iets niet kan. En het verbaast me altijd weer wat iemand wél kan. Dat is denk ik ook goed als collega’s dat zien: ‘die persoon kan iets misschien wel beter dan ik’. Mensen met autisme zijn sociaal misschien niet altijd even aangepast, maar wel heel erg gefocust en meesters op bepaalde onderdelen. Het zijn misschien wel de beste programmeurs. Dan heb je gewoon een verbinder nodig: die zorgt dat die persoon goed kan landen en z’n werk goed kan doen. Dat is dus de Harrie.”
De rol doet ook wat met de Harrie zelf, stelt de trainer: “Het biedt zingeving. Zo’n functie is heel erg geschikt voor werknemers die meer willen, die iets missen. Ze worden gezien in hun kernkwaliteiten.”
APK
Van Velzen: “Ik denk dat heel veel mensen Harrie kunnen worden, áls ze het ook willen. Uiteindelijk heeft iedere Harrie z’n eigen kwaliteiten. Niet iedereen is even hulpvaardig, maar sommige mensen kunnen wel heel alert zijn als ze moeten opletten met machines. Een andereHarrie is misschien heel rustig, waardoor iemand met ADHD daar zelf rustig van wordt. De kwaliteiten van de Harrie gaan we tijdens de training ook ontdekken, we gaan een spiegeltje voorhouden: waar liggen mijn kwaliteiten en waar niet?”
“Je moet vooral anderen aan kunnen voelen en de tijd voor ze vrij kunnen maken. Ik noem dat vaak APK: Aandacht geven, Persoonlijk, met Kwaliteit. Ieder bedrijf heeft wel iemand met die sociale vaardigheden die dat ook leuk vindt. De werkgever moet een Harrie daar ook de tijd voor geven: gemiddeld zo’n 2 tot 6 uur per week. Belangrijk is dat de persoon echt gelanceerd wordt als ‘de Harrie’ van een kandidaat – dat goed voorbereid wordt dat iemand een plek krijgt op de werkvloer.”
Harrie-training
Een Harrie Helpt-training wordt gratis aangeboden vanuit WerkgeversServicepunt Noord-Holland Noord. Van Velzen: “De training zelf duurt nu nog twee dagen, al gaan we dit jaar terug naar één dag gecombineerd met E-learning. Zo’n 12 mensen van verschillende bedrijven volgen tegelijk de training. Sommigen hebben al ervaring, anderen niet. De gesprekken tussen mensen van verschillende bedrijven zijn belangrijk. Ze bieden een spiegel: Hoe doe ik het? Hoe doen andere bedrijven het? Dat is eigenlijk het unieke van die training: je ontmoet Harries van andere bedrijven. Je krijgt zo een helder beeld. Daarbij laten we ook iemand die zelf een beperking heeft – lichamelijk, geestelijk of psychisch – zijn verhaal doen. Deze mensen zijn ervoor opgeleid, wij noemen ze de ‘Realisten’: ze hebben een helder beeld van wat ze wel en wat ze niet kunnen.”
Tijdens de training worden informatiesheets over specifieke beperkingen uitgedeeld. “Maar we gaan daar niet heel diep op in. We gaan vooral in op de Harrie als persoon: Wat doe je wel? Wat doe je niet? Daarbij bieden we tools, tips en tricks. Een tool is bijvoorbeeld een ‘balanskaart’ voor de kandidaat, om samen met de Harrie in te vullen: Hoe reageer ik als ik rustig ben? Als ik een beetje opgefokt ben? En hoe als ik op de toppen van mijn emotie loop?We geven tips over vangnetten, zoals jobcoaches, stichting MEE en artsen, maar ook over subsidiemogelijkheden en regel- en wetgeving. Bij tricks staan we stil bij wat je wel en niet moet doen, bijvoorbeeld als iemand bijzonder opvliegend is: dat je diegene eerst even af laat koelen voor je verder in gesprek gaat. Grenzen stellen is ook belangrijk. Als Harrie ben je geen hulpverlener, maar een vangnet in het bedrijf. Je rol houdt op als het niet meer over het werk gaat.”
De training heeft nog lang effect, zegt Van Velzen. “Het gebeurt inmiddels wel vaker dat één Harrie meerdere kandidaten onder zich krijgt. Dat een bedrijf het toch leuk vindt en, naar aanleiding van de training, meer diversiteit in het team aan wil brengen. En als de training is afgerond, kunnen Harries later altijd nog de trainers bellen met vragen over hoe ze met bepaalde zaken om moeten gaan.”
Kortom, een Harrie binnen het bedrijf kan heel veel betekenen. Voor de kandidaat met een afstand tot de arbeidsmarkt, voor de werkvloer én voor de Harrie zelf. Zijn er nog meer redenen om je aan te melden?
Van Velzen: “Uiteindelijk is een Harrie Helpt-training vooral een heel leuke dag. Mét een gratis lunch – ook altijd fijn.”